Terapia skoncentrowana na rozwiAzaniach
to jeden z systemów psychoterapeutycznych. Została stworzona w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku przez amerykańskich psychologów. Metoda terapii skoncentrowanej na rozwiązaniach (TSR) powstała w wyniku krytyki podstawowych założeń terapii tradycyjnej, skupiającej się głównie na problemie do rozwiązania. TSR zwraca uwagę na zagadnienia jak:
1. Indywidualne podejście- tzn. że nie ma uniwersalnych rozwiązań, które można dopasować do każdego przypadku, działania są spersonalizowane do klienta.
2. Szeroka perspektywa- do rozwiązania konkretnego problemu może prowadzić wiele dróg,
dlatego odpowiedzi jest wiele a żadna nie musi być lepsza od pozostałych, dzięki temu można zdecydować się na różne strategie i skupienie się na tych metodach, które działają.
3. Metoda małych kroków- na drodze do rozwiązania problemu liczy się mała zmiana tzn. krok po kroku który przybliża klienta do osiągnięcia właściwego efektu końcowego, zbyt wygórowane oczekiwania mogą zaburzyć postrzeganie postępów w terapii. Dlatego jeżeli dzięki współpracy z terapeutą uda się zainicjować mała zmianę i wypracować sprzyjające okoliczności by klient mógł dalej sam realizować osobiste cele.
4. Zasoby niezbędne do zmiany są w rękach klienta- podejście TSR ma na celu skupienie się na mocnych stronach klienta, eksplorowaniu jego zasobów i siły, która jest niezbędna do walki z problemami; dostrzeżenie posiadanych kompetencji i wykorzystanie informacji zdobytych dzięki doświadczonym trudnościom - ułatwiają określenie i rozwiązywanie problemów przez klienta.
5. Rozwiązanie nie jest ściśle związane z problemem- umożliwia to wyjście poza schemat poszukiwania związku pomiędzy problemem a jego rozwiązaniem; terapia daje szansę na skupienie się na innych aspektach zmiany tzn. na działaniu i przyszłości.
6. Istotą terapii jest przyszłość- w terapii skoncentrowanej na rozwiązaniach najważniejsza jest przyszłość, dostrzeżenie celu, do którego klient zmierza, lepsze poznanie swoich potrzeb i oczekiwań; podejście TSR podkreśla, że zagłębianie się w przeszłość pochłania zasoby energii i może odbierać nadzieje - dlatego terapeuta wykorzystujący tą metodę sięga do przeszłości jedynie w celu znalezienia wyjątków czyli działań i sytuacji, w których klient skutecznie poradził sobie z trudnościami.
Zakłada się, że tylko w procesie poszukiwania i aktywizowania dotychczas sprawdzonych rozwiązań można osiągnąć cel terapii.
Wymaga to dokładnego przeanalizowania:
– potrzeb klienta, a nie jego problemów,
– jego zasobów i mocnych stron, a nie deficytów i zaburzeń,
– jego dotychczasowych osiągnięć, a nie porażek i potknięć,
– wyjątków od sytuacji problemowej, a nie częstości występowania i rozmiarów problemu,
– wyraźnego nakreślenia i budowania pożądanej przyszłości, zamiast zajmowania się
mroczną, trudną i odbierającej siły przeszłością.
W rezultacie treścią pracy terapeutycznej w ramach TSR są mocne strony jednostki, jej potencjalne możliwości, nadzieja, wiara, sukces i doświadczone zadowolenie.
Podstawą skuteczności TSR jest aktywność jednostki, która mając poczucie podmiotowości
i kompetencji jest zazwyczaj gotowa do podjęcia próby zmian w swoim życiu.
TSR to dyskusja terapeutyczna z klientem o tym, co robi dobrze, co może robić lepiej lub jakie jeszcze inne rozwiązania są w jego zasięgu, dostarcza nadziei i siły niezbędnej do przezwyciężenia trudnej sytuacji. Mocne strony i potencjalne możliwości, które uświadamia klientowi jego terapeuta, dają mu nadzieję, wiarę i siły do podjęcia działań, a dotychczasowe sukcesy i zadowolenie tkwiące w „wyjątkach” są realną podstawą motywacji zmiany zachowania klienta.
Dzięki TSR klient ma możliwość opracowania przy pomocy terapeuty, który uświadomi mu jego mocne stron i zasoby, wizji własnej lepszej przyszłości, którą będzie mógł wykorzystać, zmieniając wizualizowany obraz swego życia w rzeczywistość.
TSR znajduje zastosowanie i jest praktykowana w obszarze ochrony zdrowia psychicznego między innymi w pracy z klientami uzależnionymi od środków chemicznych, z osobami stosującymi i doznającymi przemocy domowej, z osobami z zaburzeniami odżywiania (anoreksja i bulimia) oraz osobami doświadczającymi zaburzeń nastroju, objawów psychotycznych, ADHD i tendencji samobójczych.
Idea i nazwa terapii skoncentrowanej na rozwiązaniach (TSR) pochodzi od ang. Solution Focused Brief Therapy (SFBT) lub Brief Solution Focused Therapy (BSFT). Wszystkie wymienione nazwy dotyczą jednego rodzaju koncepcji terapeutycznej, zbudowanej na określonej filozofii rozumienia i traktowania człowieka. Nawiązują przede wszystkim do dorobku Miltona Ericksona w zakresie jego myślenia o leczeniu pacjentów oraz metod pracy (terapia paradoksalna) stosowanych w Mental Research Institute w Palo Alto w USA.